|
ROZPORZ¡DZENIE
MINISTRA ZDROWIA1)
z dnia 6 czerwca 2013 r.
w sprawie bezpieczeñstwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac zwi±zanych z
nara¿eniem na zranienie ostrymi narzêdziami u¿ywanymi przy udzielaniu ¶wiadczeñ
zdrowotnych2)
Na podstawie art. 23715 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. –
Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z pó¼n. zm.3))
zarz±dza siê, co nastêpuje:
§ 1.
1. Rozporz±dzenie okre¶la warunki bezpieczeñstwa i higieny pracy przy
wykonywaniu prac zwi±zanych z nara¿eniem na zranienie ostrymi narzêdziami
u¿ywanymi przy udzielaniu ¶wiadczeñ zdrowotnych przez podmioty wykonuj±ce
dzia³alno¶æ lecznicz±.
2. Ostrymi narzêdziami w rozumieniu rozporz±dzenia s± wyroby medyczne s³u¿±ce
do ciêcia, k³ucia oraz mog±ce spowodowaæ zranienie lub przeniesienie zaka¿enia.
3. Ilekroæ przepisy rozporz±dzenia odnosz± siê do pracowników, rozumie siê
przez to tak¿e osoby fizyczne wykonuj±ce pracê na innej podstawie ni¿ stosunek
pracy, doktorantów, studentów i uczniów niebêd±cych pracownikami oraz wolontariuszy,
a tak¿e osoby prowadz±ce pod nadzorem pracodawcy lub w miejscu wyznaczonym
przez pracodawcê dzia³alno¶æ gospodarcz± na w³asny rachunek.
§ 2.
W celu ochrony pracowników przed zranieniami ostrymi narzêdziami pracodawca
stosuje, na warunkach okre¶lonych w rozporz±dzeniu, wszelkie dostêpne ¶rodki
eliminuj±ce lub ograniczaj±ce stopieñ nara¿enia na zranienia ostrymi
narzêdziami.
§ 3.
1. Przed wyborem ¶rodków, o których mowa w § 2, pracodawca dokonuje oceny
ryzyka zawodowego zranienia ostrym narzêdziem oraz przeniesienia zaka¿enia w
wyniku ekspozycji na krew lub inny potencjalnie zaka¼ny materia³ biologiczny na
danym stanowisku pracy, zwanych dalej „nara¿eniem”, uwzglêdniaj±c w
szczególno¶ci:
1)
|
klasyfikacjê i wykaz szkodliwych
czynników biologicznych okre¶lonych w przepisach wydanych na podstawie art.
2221 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy oraz
zagro¿enia dla ¿ycia i zdrowia spowodowane chorobami, które mog± wyst±piæ w
nastêpstwie zaka¿enia, a tak¿e mo¿liwego dzia³ania toksycznego lub
alergizuj±cego szkodliwych czynników biologicznych;
|
2)
|
stan zdrowia pracownika, w tym w
szczególno¶ci choroby przewlek³e, na które choruje;
|
3)
|
okre¶lenie nara¿enia, w tym rodzaj,
stopieñ oraz czas jego trwania;
|
4)
|
czynno¶ci, w trakcie których mo¿e
doj¶æ do nara¿enia;
|
5)
|
rodzaje wykorzystywanych do udzielania
¶wiadczeñ zdrowotnych ostrych narzêdzi, warunki pracy, sposób organizacji
pracy, poziom kwalifikacji personelu, czynniki psychospo³eczne i inne
czynniki zwi±zane ze ¶rodowiskiem pracy;
|
6)
|
decyzje, wyst±pienia i zalecenia
pokontrolne organów kontroli i nadzoru nad warunkami pracy, wydane na
podstawie ustaleñ kontroli przeprowadzonych w podmiocie wykonuj±cym
dzia³alno¶æ lecznicz±.
|
2. Ocenê ryzyka, o której mowa w ust. 1,
przeprowadza siê:
1)
|
okresowo, nie rzadziej ni¿ raz na dwa
lata,
|
2)
|
w ka¿dym przypadku wyst±pienia na
stanowisku pracy zmian maj±cych lub mog±cych mieæ znaczenie dla zdrowia i
bezpieczeñstwa pracownika w miejscu pracy
|
-
|
uwzglêdniaj±c aktualn± wiedzê medyczn±
i techniczn± oraz wiedzê w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy, w tym
wyniki prac naukowo-badawczych maj±cych na celu eliminacjê lub ograniczenie
przyczyn powoduj±cych wypadki przy pracy i choroby zawodowe.
|
§ 4.
1. W celu eliminacji lub ograniczenia nara¿enia pracodawca, we wspó³pracy z
przedstawicielami pracowników, podejmuje kolejno nastêpuj±ce dzia³ania:
1)
|
opracowuje i wdra¿a procedury
bezpiecznego postêpowania z ostrymi narzêdziami, w tym bêd±cymi odpadami medycznymi,
w szczególno¶ci obejmuj±ce zakaz ponownego zak³adania os³onek na ostre
narzêdzia;
|
2)
|
je¿eli charakter wykonywanych
¶wiadczeñ zdrowotnych na to pozwala, eliminuje przypadki zbêdnego stosowania
ostrych narzêdzi przez wdro¿enie zmian w praktyce oraz, na podstawie wyników
oceny ryzyka, o której mowa w § 3 ust. 1, zapewnia ostre narzêdzia
zawieraj±ce rozwi±zania chroni±ce przed zranieniem;
|
3)
|
opracowuje i wdra¿a procedury u¿ywania
odpowiednich do rodzaju i stopnia nara¿enia ¶rodków ochrony indywidualnej;
|
4)
|
analizuje raport, o którym mowa w §
11.
|
2. Procedury, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 3,
sporz±dza siê w formie papierowej i elektronicznej i zapewnia ich dostêpno¶æ w
ka¿dej jednostce organizacyjnej podmiotu wykonuj±cego dzia³alno¶æ lecznicz±, w
której s± udzielane ¶wiadczenia zdrowotne.
3. Pracodawca okresowo, nie rzadziej ni¿ raz na dwa lata, poddaje procedury
ocenie i w razie potrzeby je aktualizuje, uwzglêdniaj±c postêp techniczny oraz
dostêpno¶æ ostrych narzêdzi zawieraj±cych rozwi±zania chroni±ce przed
zranieniem, wiedzê w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy, w tym wyniki prac
naukowo-badawczych maj±cych na celu eliminacjê lub ograniczenie przyczyn
powoduj±cych wypadki przy pracy i choroby zawodowe, oraz zapewnia pracownikom,
w toku szkoleñ, o których mowa w § 7, informacje o wprowadzonych zmianach.
§ 5.
1. Pracodawca, uwzglêdniaj±c wyniki oceny ryzyka, o której mowa w § 3 ust. 1,
podejmuje dzia³ania eliminuj±ce lub ograniczaj±ce ryzyko wyst±pienia zranieñ
ostrymi narzêdziami oraz zaka¿eñ, obejmuj±ce:
1)
|
organizacjê miejsca udzielania
¶wiadczeñ zdrowotnych w sposób pozwalaj±cy na unikniêcie lub zminimalizowanie
nara¿enia;
|
2)
|
zapewnienie warunków bezpiecznego
zbierania, przechowywania oraz usuwania odpadów medycznych, z zastosowaniem
³atwo dostêpnych, bezpiecznych i oznakowanych pojemników, w miarê mo¿liwo¶ci
umieszczonych w pobli¿u miejsc u¿ywania lub przechowywania ostrych narzêdzi;
|
3)
|
wdro¿enie odpowiednich ¶rodków
profilaktycznych uwzglêdniaj±cych organizacjê i warunki pracy, czynniki
psychospo³eczne oraz inne czynniki zwi±zane ze ¶rodowiskiem pracy;
|
4)
|
zapewnienie ¶rodków ochrony
indywidualnej, odpowiednich do rodzaju i stopnia nara¿enia.
|
2. Je¿eli w wyniku oceny ryzyka, o której mowa w § 3
ust. 1, pracodawca zidentyfikuje mo¿liwo¶ci wyst±pienia nara¿enia pracownika na
szkodliwy czynnik biologiczny, przeciw któremu jest dostêpne szczepienie
ochronne, pracownika informuje siê o korzy¶ciach szczepienia, mo¿liwych
niepo¿±danych odczynach poszczepiennych oraz mo¿liwych skutkach niepoddania siê
takiemu szczepieniu. Szczepienie jest przeprowadzane na zasadach okre¶lonych w
art. 17 i art. 18 oraz art. 20 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu
oraz zwalczaniu zaka¿eñ i chorób zaka¼nych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570, z
pó¼n. zm. .4)).
§ 6.
Pracodawca:
1)
|
zapewnia pracownikom sta³y dostêp do
instrukcji oraz innych sporz±dzonych w formie papierowej i elektronicznej
informacji o zasadach u¿ywania ostrych narzêdzi i ¶rodków ochrony
indywidualnej, okre¶lonych w procedurach, o których mowa w § 4 ust. 1 pkt 1 i
3, a tak¿e obowi±zuj±cych przepisach z zakresu bezpieczeñstwa i higieny pracy
przy wykonywaniu prac zwi±zanych z nara¿eniem na zranienie ostrymi
narzêdziami u¿ywanymi przy udzielaniu ¶wiadczeñ zdrowotnych;
|
2)
|
promuje dobre praktyki zapobiegania
nara¿eniu, w szczególno¶ci opracowywuje w konsultacji z przedstawicielami
pracowników materia³y informacyjne dotycz±ce tych praktyk;
|
3)
|
prowadzi wykaz zranieñ ostrymi
narzêdziami przy udzielaniu ¶wiadczeñ zdrowotnych, o którym mowa w § 10;
|
4)
|
informuje pracowników o:
a) ryzyku zwi±zanym z nara¿eniem,
b) zasadach postêpowania w przypadku nara¿enia, zgodnie z procedur±, o której
mowa w § 9, w tym o badaniach lekarskich, badaniach laboratoryjnych,
poekspozycyjnym szczepieniu ochronnym, uodpornieniu biernym oraz
profilaktycznym leczeniu poekspozycyjnym, z których pracownik mo¿e skorzystaæ
w przypadku zranienia lub kontaktu z krwi± lub innym potencjalnie zaka¼nym
materia³em biologicznym,
c) osobach wykonuj±cych zadania s³u¿by bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz
sprawuj±cych profilaktyczn± opiekê zdrowotn± nad pracownikami.
|
§ 7.
1. Pracodawca prowadzi systematyczne szkolenia maj±ce na celu zapobieganie
nara¿eniu i jego skutkom.
2. Szkolenia, o których mowa w ust. 1, obejmuj± w szczególno¶ci zagadnienia dotycz±ce:
1)
|
prawid³owego postêpowania z ostrymi
narzêdziami, w tym narzêdziami zawieraj±cymi rozwi±zania chroni±ce przed
zranieniem;
|
2)
|
potencjalnego zagro¿enia dla ¿ycia i
zdrowia spowodowanego zranieniem ostrym narzêdziem oraz kontaktem z krwi± lub
innym potencjalnie zaka¼nym materia³em biologicznym;
|
3)
|
¶rodków, które nale¿y podj±æ w celu
zapobiegania zranieniom ostrymi narzêdziami, obejmuj±ce standardowe ¶rodki
ostro¿no¶ci, bezpieczne systemy pracy, prawid³owe stosowanie i procedury
usuwania ostrych narzêdzi i odpadów oraz znaczenie uodpornienia przy u¿yciu
szczepionek;
|
4)
|
wyposa¿enia i stosowania ¶rodków
ochrony indywidualnej odpowiednich dla rodzaju i stopnia nara¿enia;
|
5)
|
procedury postêpowania
poekspozycyjnego, o której mowa w § 9;
|
6)
|
procedur zg³aszania oraz prowadzenia
wykazu zranieñ ostrymi narzêdziami i sprawozdawczo¶ci w tym zakresie;
|
7)
|
okoliczno¶ci i przyczyn zranieñ
ostrymi narzêdziami, w tym wyników analiz w tym zakresie zawartych w
raporcie, o którym mowa w § 11.
|
3. Szkolenia przeprowadza siê w trybie okre¶lonym w
przepisach w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny pracy.
§ 8.
1. Pracownik niezw³ocznie zg³asza ka¿dy przypadek zranienia ostrym narzêdziem
pracodawcy lub osobie wykonuj±cej zadania s³u¿by bezpieczeñstwa i higieny
pracy, a w razie kontaktu z krwi± lub innym potencjalnie zaka¼nym materia³em
biologicznym – równie¿ lekarzowi wskazanemu w procedurze, o której mowa w § 9,
w celu przeprowadzenia postêpowania poekspozycyjnego.
2. W przypadku zranienia pracownika ostrym narzêdziem pracodawca:
1)
|
bada przyczyny i okoliczno¶ci
zranienia oraz odnotowuje je w wykazie, o którym mowa w § 10;
|
2)
|
je¿eli to konieczne, dokonuje zmian w
procedurze bezpiecznego postêpowania z ostrymi narzêdziami, o której mowa w §
4 ust. 1 pkt 1, lub informuje pracowników o nowym ryzyku zwi±zanym z
u¿ywaniem ostrego narzêdzia;
|
3)
|
informuje lekarza sprawuj±cego profilaktyczn±
opiekê zdrowotn± nad pracownikami – w przypadku ekspozycji na krew lub inny
potencjalnie zaka¼ny materia³ biologiczny.
|
§ 9.
1. Pracodawca opracowuje i wdra¿a procedurê postêpowania poekspozycyjnego,
umo¿liwiaj±c± niezw³oczne udzielenie poszkodowanemu pomocy medycznej oraz
zapobie¿enie skutkom nara¿enia, a tak¿e objêcie go profilaktyczn± opiek±
zdrowotn± po nara¿eniu zgodnie z aktualn± wiedz± medyczn±.
2. Procedura, o której mowa w ust. 1, uwzglêdnia w szczególno¶ci konieczno¶æ
oszacowania ryzyka zaka¿enia oraz podjêcia niezw³ocznych dzia³añ
profilaktycznych, w tym w szczególno¶ci przeprowadzenia badania lekarskiego,
wykonania niezbêdnych badañ laboratoryjnych, przeprowadzenia w razie potrzeby
poekspozycyjnego szczepienia ochronnego i uodpornienia biernego, lub
profilaktycznego leczenia poekspozycyjnego, a tak¿e wykonanie badañ lekarskich
oraz niezbêdnych badañ dodatkowych w regularnych odstêpach czasu po nara¿eniu.
§ 10.
1. Wykaz zranieñ ostrymi narzêdziami przy udzielaniu ¶wiadczeñ zdrowotnych
zawiera nastêpuj±ce informacje:
1)
|
kolejny numer zdarzenia w roku;
|
2)
|
datê zdarzenia;
|
3)
|
jednostkê organizacyjn± podmiotu
wykonuj±cego dzia³alno¶æ lecznicz±, w której dosz³o do zranienia;
|
4)
|
rodzaj i model narzêdzia, które
spowodowa³o zranienie;
|
5)
|
rodzaj procedury medycznej oraz
czynno¶æ, w trakcie której dosz³o do zranienia;
|
6)
|
inne informacje uzyskane w trakcie
postêpowania przy ustalaniu okoliczno¶ci i przyczyn zranienia ostrym narzêdziem.
|
2. W wykazie, o którym mowa w ust. 1, nie zamieszcza
siê danych osobowych.
§ 11.
1. Pracodawca, nie rzadziej ni¿ raz na 6 miesiêcy, sporz±dza raport o
bezpieczeñstwie i higienie pracy w podmiocie leczniczym w zakresie zranieñ
ostrymi narzêdziami przy udzielaniu ¶wiadczeñ zdrowotnych.
2. Raport, o którym mowa w ust. 1, zawiera w szczególno¶ci nastêpuj±ce
informacje:
1)
|
tabelaryczne zestawienie liczby
zranieñ ostrymi narzêdziami, do których dosz³o w podmiocie leczniczym w
okresie sprawozdawczym oraz w równym mu d³ugo¶ci± okresie poprzedzaj±cym, w
podziale na jednostki organizacyjne podmiotu leczniczego;
|
2)
|
tabelaryczne zestawienie stosowanych w
podmiocie leczniczym rodzajów ostrych narzêdzi, z wyszczególnieniem, które z
nich zawieraj± rozwi±zania chroni±ce przed zranieniem;
|
3)
|
analizê okoliczno¶ci i przyczyn
zranieñ, ze szczególnym uwzglêdnieniem ich przyczyn systemowych;
|
4)
|
propozycje mo¿liwych dzia³añ maj±cych
na celu ograniczenie liczby zranieñ, w tym mo¿liwo¶ci wprowadzenia do u¿ytku
w podmiocie leczniczym nowych rodzajów ostrych narzêdzi zawieraj±cych
rozwi±zania chroni±ce przed zranieniem, wraz z oszacowaniem kosztów takich
dzia³añ;
|
5)
|
informacje o dzia³aniach, o których
mowa w § 4 ust. 3, je¿eli by³y realizowane w okresie sprawozdawczym;
|
6)
|
informacje o wprowadzonych zmianach w
zakresie szkoleñ, o których mowa w § 7.
|
3. Pracodawca udostêpnia raport
pracownikom.
4. Pracodawca w konsultacji z przedstawicielami pracowników, dokonuje okresowej
weryfikacji procedur zg³aszania zranieñ ostrymi narzêdziami, zakresu i rodzajów
analiz zawartych w raporcie, a tak¿e rozwa¿a prowadzenie zbiorów informacji
statystycznych obejmuj±cych przypadki zranieñ ostrymi narzêdziami oraz kontaktu
z krwi± lub innym potencjalnie zaka¼nym materia³em biologicznym, w tym dla
celów:
1)
|
rozszerzonej analizy epidemiologicznej
okoliczno¶ci i przyczyn tych nara¿eñ w podmiocie leczniczym;
|
2)
|
uczestnictwa w pracach
naukowo-badawczych maj±cych na celu eliminacjê lub ograniczenie przyczyn
powoduj±cych wypadki przy pracy i choroby zawodowe;
|
3)
|
uczestnictwa w dobrowolnych systemach
nadzoru epidemiologicznego nad nara¿eniami zawodowymi realizowanych na
szczeblu regionalnym, krajowym lub miêdzynarodowym, w szczególno¶ci przez
instytuty badawcze, uczelnie medyczne lub agencje Unii Europejskiej.
|
§ 12.
Pierwszy raport, o którym mowa w § 11 ust. 1, sporz±dza siê nie pó¼niej ni¿ do
dnia 28 lutego 2014 r.
§ 13.
Rozporz±dzenie wchodzi w ¿ycie po up³ywie 7 dni od dnia og³oszenia.
MINISTER ZDROWIA
w porozumieniu:
MINISTER PRACY I POLITYKI SPO£ECZNEJ
1) Minister Zdrowia kieruje dzia³em administracji – zdrowie, na
podstawie § 1 ust. 2 rozporz±dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 listopada
2011 r. w sprawie szczegó³owego zakresu dzia³ania Ministra Zdrowia (Dz. U. Nr
248, poz. 1495 i Nr 284, poz. 1672).
2) Przepisy niniejszego rozporz±dzenia wdra¿aj± postanowienia
dyrektywy Rady 2010/32/UE z dnia 10 maja 2010 r. w sprawie wykonania umowy
ramowej dotycz±cej zapobiegania zranieniom ostrymi narzêdziami w sektorze
szpitali i opieki zdrowotnej zawartej miêdzy HOSPEEM a EPSU (Dz. Urz. UE L 134
z 1.06.2010, str. 66).
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta³y og³oszone w
Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz.
1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120,
poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99,
poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154,
poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr
199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 i Nr 213, poz.
2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i Nr 240,
poz. 2407, z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167,
poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz.
1587 i Nr 221, poz. 1615, z 2007 r. Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589, Nr 176,
poz. 1239, Nr 181, poz. 1288 i Nr 225, poz. 1672, z 2008 r. Nr 93, poz. 586, Nr
116, poz. 740, Nr 223, poz. 1460 i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33,
Nr 56, poz. 458, Nr 58, poz. 485, Nr 98, poz. 817, Nr 99, poz. 825, Nr 115,
poz. 958, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1704, z 2010 r. Nr 105, poz. 655, Nr
135, poz. 912, Nr 182, poz. 1228, Nr 224, poz. 1459, Nr 249, poz. 1655 i Nr
254, poz. 1700, z 2011 r. Nr 36, poz. 181, Nr 63, poz. 322, Nr 80, poz. 432, Nr
144, poz. 855, Nr 149, poz. 887 i Nr 232, poz. 1378, z 2012 r. poz. 908 i 1110
oraz z 2013 r. poz. 2.
4) Zmiany wymienionej ustawy zosta³y og³oszone w Dz. U. z 2009 r. Nr
76, poz. 641, z 2010 r. Nr 107, poz. 679 i Nr 257, poz. 1723 oraz z 2012 r.
poz. 892.
|