Opinia w sprawie rozpuszczania i przygotowywania leków w oddziałach szpitalnych przez pielęgniarki

Ustawa - Prawo farmaceutyczne z dnia 6.09.2001 r. wprowadziła zapis, że usługą farmaceutyczną w aptece szpitalnej jest m.in. "przygotowywanie leków w dawkach dziennych, w tym leków cytostatycznych".
Należy przez to rozumieć, że przygotowywanie dawek dziennych wszystkich leków, w tym cytostatycznych, jest usługą farmaceutyczną, a w związku z tym, że pracownikiem apteki może być farmaceuta, usługi farmaceutyczne wykonuje farmaceuta. Jeśli organizacja pracy apteki szpitalnej i całego szpitala w zakresie farmakoterapii opiera się na przygotowywaniu przez aptekę dziennych dawek leków na oddziały, wówczas usługę tę wykonują farmaceuci. Apteka wymaga rozbudowanej nie tylko przestrzeni, ale i struktury.
Organizacja pracy w większości szpitali w Polsce uwzględnia apteczki oddziałowe i przygotowywanie dawek leków w oddziałach przez pielęgniarki - co nie jest sprzeczne z prawodawstwem, ponieważ pielęgniarka posiada wiedzę i umiejętności oraz uprawnienia do rozpuszczania i przygotowywania dawek leków dla pacjentów do podania.
Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej (art. 4 ust. 2 pkt 4) określa, że udzielanie świadczeń pielęgniarka realizuje poprzez m.in. " ... realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji".
W programie nauczania w zawodzie pielęgniarki jest farmakologia, a w programach z poszczególnych pielęgniarstw znajdują się treści dostarczające wiedzę i kształtujące umiejętności pielęgniarki w zakresie rozpuszczania i podawania leków pacjentom.
Ponadto programy kursów dla pielęgniarek w ramach kształcenia podyplomowego obejmują również treści dotyczące przygotowywania i podawania leków, np. program. ramowy kursu specjalistycznego dla pielęgniarek pt: "Opieka nad dzieckiem z chorobą nowotworową" zatwierdzony przez CKPPiP w Warszawie obejmuje m.in. umiejętność przygotowania i podawania leków cytostatycznych. Program został zatwierdzony w 2005 r. i zaopiniowany przez konsultantów krajowych:
- prof. dr hab. med. Jerzego Kowalczyka,
- dr n. med. Annę Koper.
Ustawa "Prawa farmaceutyczne" z 2001 r. wprowadziła w wykazie usług farmaceutycznych usługę - "przygotowywanie leków w dawkach dziennych, w tym leków cytostatycznych" nie dlatego, że pielęgniarki w oddziałach nie mają uprawnień, wiedzy i umiejętności w tym zakresie, ale dlatego, aby rozszerzyć zakres usług farmaceutycznych otwierając drogę do wprowadzenia nowych rozwiązań organizacyjnych.
Podsumowując:
Właściwe prawnie są oba rozwiązania:
1. Rozpuszczanie i przygotowywanie dziennych dawek leków ( w tym cytostatycznych) w aptece przez osobę uprawnioną.
2. Rozpuszczanie i przygotowywanie dziennych dawek leków w oddziale przez pielęgniarkę.
Niewłaściwym byłoby, gdyby pielęgniarka była zatrudniona w aptece szpitalnej i przygotowywała dzienne dawki leków. W aptece mogą pracować tylko osoby uprawnione. Poza apteką czyli np. w oddziale szpitalnym, pielęgniarka może rozpuszczać i przygotowywać dawki leków.
W odniesieniu do leków cytostatycznych, powinny być spełnione odpowiednie warunki w pracowni zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 19.04.1996 r (ze zmianą z 31.08.2000 r.)