Biuletyn informacyjny OIPiP

Listopad-Grudzień 2007r.

Wystąpienie Przewodniczącej Rady

Szanowni Goście

Drogie Koleżanki i Koledzy

Minęła IV kadencja samorządu i kolejne 4 lata wspólnego działania. Rozpoczynamy nowy etap. O tym, w jakim kierunku pójdziemy zadecydujecie Wy Koleżanki i Koledzy -delegaci V Zjazdu. Państwa propozycje i koncepcje realizować będą nowo wybrane organy Izby.

W przebiegu tej kadencji zmagaliśmy się z problemami egzystencjalnymi, prawnymi, edukacyjnymi. Wszystkie one są dla nas niezwykle ważne.
Zaczynając od spraw egzystencjalnych przypomnę, że w czasie kiedy tworzone były założenia reformy ochrony zdrowia chodziło o to, aby usunąć niekorzystne zjawisko, zastąpić je wydolnym systemem, przyjaznym dla pacjenta i pracowników, gdzie dominować będzie gospodarność, fachowość, rzetelność w wykonywaniu świadczeń zdrowotnych.
Właściwe założenia z powodu niewydolności organizacyjno-finanso-wej w kraju przełożyły się niekorzystnie na ochronę zdrowia. Ich wymiarem było rosnące zadłużenie szpitali, niezadowolenie pacjentów i pracowników ochrony zdrowia. Powstawały liczne programy naprawcze. Każdy z nich oznaczał zmiany, które nazwano restrukturyzacją, a w efekcie chodziło między innymi o zmniejszenie zatrudnienia.


W czasie ostatnich 4 lat o których mówię ten ruch nie dotyczył już pielęgniarek i położnych, bo przerostów kadrowych w tej grupie nie było. Ale towarzyszył nam inny problem -brak wzrostu płac i tłumaczenie, że nie ma pieniędzy na podwyżki. W 2004 i 2005r. nie mówiliśmy już o wynagrodzeniu, a tylko o świadczeniu pieniężnym. Apele, prośby, rozmowy i pisma samorządu pielęgniarek i położnych do decydentów - od MZ, NFZ, po organy założycielskie i dyrektorów placówek - spowodowały ograniczone regulacje płac, tj. na poziomie inflacji.
Pogłębienie problemu przyniosło wejście Polski do UE, gdzie jak wiadomo chętnie zatrudnia się pielęgniarki i położne, i satysfakcjonu-jąco wynagradza. Porównywanie warunków pracy i płacy zwiększyło frustracje. Samorząd w przeciągu 3 lat wydał dokumenty uprawniające do pracy w krajach UE ponad 270 pielęgniarkom i położnym. Ale proszę Państwa, nie chodzi tu o statystykę, bo ocena czy mało to czy dużo, jest złudna. Za tą liczbą kryją się konkretne osoby, przeżywające rozstanie z rodziną, miejscem pracy i krajem. Każdy wyjazd to dramatyczna decyzja. Nie jest to tylko dobrodziejstwo w postaci swobodnego wyboru, bo on jest wymuszonyekonomicznie. Te uwarunkowania migracji trzeba postrzegać szerzej, stąd też samorząd nie zachłysnął się możliwością wyjazdów, gdyż to w poszukiwaniu godniejszego zarobku, wyjeżdżają nasze koleżanki i koledzy. Oprócz wyjazdów na coraz większy brak kadry wpływa demografia, wiele koleżanek odchodzi z życia zawodowego, osiągając uprawnienia emerytalne i co niezwykle istotne, brakuje nam następców. Podkreślić trzeba dobitnie, że te osoby, które pozostały, w zmniejszonej obsadzie wykonują zadania nieobecnych koleżanek. Obciążenie narasta, ale nie rośnie nasza wydolność, co obrazuje statystyka dotycząca średniego wieku w zawodzie - 43 lata pielęgniarka i 42 lata położna. Na tle tych uwarunkowań nie dziwi nasza determinacja w walce o podstawowe prawa pracownicze. Pamiętamy strajki w 2006r., które zakończyły się wymuszeniem uchwalenia ustawy o podwyżkach obejmującej kwartał poprzedniego roku i 2007. A strajki w tym roku znane jako „Białe Miasteczko" spowodowały jej przedłużenie na kolejny rok. Efekt podwyżki był różny, co wynikało po części z wartości kontraktu danej placówki z NFZ, ale też dlatego, że od niskiej płacy jest niska podwyżka. Odbiór społeczny był inny, gdyż MZ prezentował tę podwyżkę jako wydarzenie historyczne i cudowne. Pielęgniarki i położne odbierające wynagrodzenia mogły ripostować ten zachwyt, zwłaszcza, że wtedy i obecnie w wielu zakładach kwota podwyżki nie jest włączona do podstawy.
Poza uregulowaniami z ustawy podwyżkowej znalazły się pielęgniarki zatrudnione w żłobkach, domach pomocy społecznej, sanepidach, stacjach krwiodawstwa, wydziałach zdrowia samorządów terytorialnych. Wystąpiliśmy do wszystkich wymienionych instytucji w sprawie wynagrodzeń i osiągnęliśmy dobry efekt. Pozostaje pytanie po co był upór rządu, by nie dać pieniędzy. Słyszeliśmy zapewnienia o doskonałym stanie gospodarki i jednocześnie o tym, że nie ma pieniędzy na podwyżki.

Samorząd cały czas wspierał protesty finansowo, osobowo i moralnie, czym zapewne nie podniósł notowań w rządzie. Doznaliśmy skutków niechęci wiele razy, choćby w dążeniu MZ do zmiany obszaru działania izb, w przerzuceniu zadań na samorząd bez ich finansowania, w powoływaniu zespołów do różnych prac nad aktami prawnymi bez udziału naszego środowiska, itp.
Bariery i trudności, poza środowiskiem szpitalnym dotyczyły też pielęgniarek i położnych w poz. Przeobrażenia jakie nastąpiły w ostatnich latach wśród pielęgniarek i położnych w Wielkopolsce są wzorem dla innych w kraju. Od 1999r. pielęgniarki i położne weszły w system działalności gospodarczej, kontraktując samodzielnie swoje usługi jako praktyki indywidualne, grupowe i w NZOZ-ach. Te przemiany nie są akceptowane przez wszystkich świad-czeniodawców. Mam na myśli środowisko lekarzy skupionych w Porozumieniu Zielonogórskim. Na przełomie roku 2003/2004 doprowadzili do zamknięcia swoich praktyk, bez opieki pozostali pacjenci, a pielęgniarki tam zatrudnione bez pracy. Pod presją Porozumienia Zielonogórskiego zwiększone zostały przez NFZ kontrakty dla lekarzy rodzinnych, a zmniejszona została wartość kontraktów pielęgniarek i położnych rodzinnych, także pielęgniarek środowiska nauczania i wychowania. Jakże trudno pojąć takie postawy od strony etycznej. Nigdy nie powinno być tak, aby jeden rozwijał się kosztem drugiego. Nas spotkało to pogwałcenie praw. Tylko systematyczne działania Rady i zaangażowanie zespołów pielęgniarek i położnych z poz doprowadziło do poprawy finansowej oraz możliwości zawierania kontraktów na 3 lata. Wielkim sukcesem możemy nazwać to, że zastosowane w Wielkopolsce rozwiązania są wprowadzane w kraju. Tu był tworzony model pielęgniarki / położnej poz i w naszym regionie jest najwyższa liczba podmiotów samodzielnych wśród pielęgniarek i położnych. Jesteśmy liderami i swoim doświadczeniem wspieramy innych. Ale trudno też nie wyrazić naszego odczucia, że łatwiej było wprowadzić na rynek usług medycznych praktyki pielęgniarek i położnych, niż je utrzymać.
Od kilku lat samorząd eksponuje fakt niedoborów kadrowych, czego zdają się nie zauważać zarządzający szpitalami, ani nie widać reakcji Ministerstwa Zdrowia. Brak jest wchodzących do zawodu absolwentek: pielęgniarek i położnych, bo płaca mimo tych „zachwycających" podwyżek nie kusi młodych, ani też wyposażenie stanowiska pracy. Czy zna ktoś świadczenie zdrowotne bez udziału pielęgniarek i położnych ? A taka polityka w ochronie zdrowia, jeśli będzie prowadzona dalej, spowoduje zachwianie oczekiwanej przez pacjenta należnej jemu opieki.

Obok pracy i związanych z tym problemów nasze środowisko przeżywa ogromne przeobrażenia w kształceniu zawodowym. Zmiana jakiej jesteśmy świadkami, to kształcenie w zawodzie pielęgniarki i położnej na studiach wyższych. Absolwent średniej szkoły ogólnokształcącej musi ukończyć trzyletnie studia licencjackie. Co prawda są też oponenci, którzy mówią o powrocie do nauki w liceach medycznych i medycznym studium zawodowym. Sądzić jednak można, że te głosy są wyrazem sentymentu do swojej młodości, bo chyba nikt nie chce aby jego dziecko uzyskało tylko dyplom szkoły średniej, gdy inni kwalifikacje w zawodzie skończą tytułem licencjata. Faktem jest, że to były wspaniałe szkoły, ale one były.
Wykształciły nasze pokolenie, zrobiły to doskonale, ale jest to przeszłość, a my musimy myśleć o przyszłości. Prawdą jest, że niektóre wyższe szkoły mają niedociągnięcia w jakości kształcenia i to trzeba poprawiać.
Samorząd sprawując nadzór i pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu pielęgniarki, będąc uprawnionym do opiniowania i wnioskowania w sprawach kształcenia przed i podyplomowego oraz stwierdzania prawa wykonywania zawodu podejmuje działania, które prowadzą do zmiany zauważonych uchybień. Nowy system kształcenia wdrożony jest od 2000r. Wiele szkół wyższych nie miało doświadczenia w tym zakresie. Przygotowanie do zawodu pielęgniarki czy położnej wymaga nauki wykonywania świadczeń medycznych bezpośrednio u pacjenta, dlatego kształcenie praktyczne musi odbywać się pod nadzorem nauczycieli akademickich lub pielęgniarek i położnych przygotowanych do tej roli. Studenci nie mogą odbywać praktyk w szpitalach bez nadzoru. Rozmowy między przedstawicielami uczelni poznańskiej, a kierowniczą kadrą pielęgniarską doprowadziły do ważnych uzgodnień. Uniwersytet Medyczny podpisał umowy na prowadzenie praktyk zawodowych, a kształcenie obejmuje też prawidłową liczbę godzin.
Samorząd, kształcenie w tym podyplomowe, traktuje jako priorytet nie tylko z powodu brzmienia art. lOb ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, ale również dlatego, że poszerzanie kwalifikacji wpływa na lepszą jakość usług zdrowotnych, stosowanie nowych metod w praktyce oraz rozwija samodzielność. Na kształcenie podyplomowe są środki w budżecie państwa, ale daleko niewystarczające. Podobnie, jak na studia tzw. pomostowe. Lata 2007-2013 stwarzają pewną szansę, bo są środki unijne z funduszy Programu Operacyjnego Kapitał Ludzi. Problem w tym, aby uczelnie chciały składać wnioski na kształcenie pomostowe. Izba dofinansowuje studia, kształcenia podyplomowe, konferencje i sympozja. Jednak koszty całego kształcenia są wysokie i koniecznym jest pozyskiwanie dodatkowych źródeł finansowania.
Samorząd może pochwalić się szkoleniami językowymi, które dzięki zabiegom ORPiP odbyły się całkowicie za darmo dla 1160 pielęgniarek i położnych w cyklu dwuletnim, a pieniądze pochodziły z Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.
W IV kadencji dokładaliśmy starań, głównie na gruncie prawnym, aby uznano kwalifikacje absolwentkom liceów medycznych. W traktacie akcesyjnym za rządów L. Millera dopuszczono do zapisów dyskryminujących, mimo zapewnień całkowicie innych. Nie mamy dotąd pomyślnego rozwiązania, gdyż ETS oddalił skargę. Dalsze działanie będzie polegało teraz na przygotowaniu do postępowania w sprawie nowelizacji przepisów dyrektywy 2005/36/WE, w aspekcie pełnego uznawania kwalifikacji zawodowych pielęgniarkom i położnym w UE.
Oprócz zdarzeń mających znaczenie epokowe (jak kształcenie, obrona godności i interesów zawodowych, rozwijanie i podtrzymywanie indywidualnych praktyk pielęgniarek i położnych) są te, które zostały ujęte w sprawozdaniach z działalności poszczególnych organów Izby. W pracy samorządu jedne działania wpływają
na inne i nie sposób ich rozdzielić. Wszystkie one decydują o naszym bycie i funkcjonowaniu w zawodach. Tak jak już wspomniałam, bardziej przedzieramy się, niż idziemy przez codzienność, gdyż nasze funkcjonowanie zależy od otoczenia społeczno-politycznego, które w dużym stopniu wyznacza nasze możliwości. Dla zobrazowania potencjalnych utrudnień w komunikowaniu spraw środowiska pielęgniarek i położnych, przypomnę, że w okresie 4 lat rządem kierowali: Leszek Miller, Marek Belka, Kazimierz Marcinkiewicz i Jarosław Kaczyński. Ministerstwem Zdrowia: Leszek Sikorski, Wojciech Rudnicki, Jerzy Hausner, Marian Czekański, Marek Balicki, Zbigniew Religa. NFZ: Krzysztof Pa-nas, Lechosław Abramowicz, Jerzy Miller, Andrzej Sośnierz. Przedkładanie problemów samorządu ciągle nowym osobom sprawującym władzę powoduje wydłużanie czasu ich rozwiązywania. Niestety, nie zawsze też spotykamy się ze zrozumieniem. Dlatego, nie jest łatwo mówić o konkretnych terminach, jedynie wtedy, gdy rozwiązanie to zależy od naszej Okręgowej Rady lub innego organu izby. Na miejscu mamy ten komfort pracy, że w organach izby IV kadencji pracowali ludzie odpowiedzialni, rzetelni, pracowici i konsekwentni. Ich postawa sprawiła, że nie brakowało determinacji i cierpliwości w pokonywaniu różnorakich trudności. Dlatego należycie wywiązywaliśmy się z przyjętych zadań. Nie brakuje też przedsiębiorczości pielęgniarkom i położnym, członkom naszej Izby, kobietom świetnie wywiązującym się z obowiązków zawodowych, podnoszącym kwalifikacje, dbającym o rodziny i o to, aby domykał się budżet domowy. Nie pomijam też panów w zawodach, ale statystycznie wśród nas jest 97,5 % kobiet.
Na zakończenie, w imieniu członków Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych, których reprezentuję, składam serdeczne podziękowania wszystkim osobom, które z nami współpracowały i wspierającym nas: władzom wojewódzkim, samorządowym i miejskim, samorządom zawodowym, towarzystwom naukowym, dyrekcjom zakładów opieki zdrowotnej, a w ich składzie Pielęgniarkom Naczelnym i Przełożonym, kierownictwu WOW NFZ, związkom zawodowym, koleżankom i kolegom przewodniczącym Okręgowych Rad Pielęgniarek i Położnych Wielkopolski, z którymi stanowiliśmy zespół reprezentujący środowisko wobec władz regionu.
Szczególne słowa podziękowania kieruję do pani Prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych dr Elżbiety Buczkowskiej, która zawsze znajdowała czas dla nas, mimo natłoku zajęć w Warszawie.
Dziękuję także za współpracę podmiotom kształcącym pielęgniarki i położne na terenie izby: Wielkopolskiemu Centrum Zdrowia Publicznego, Firmie Mediator i Se-rvmed oraz firmom: farmaceutycznym, ubezpieczeniowej CIGNA STU, firmie Targi BIT.
Najserdeczniejsze słowa podziękowania i uznania wobec tu zebranych kieruję do członków Okręgowej Rady, przewodniczących i członków Okręgowej Komisji Rewizyjnej, Okręgowego Sądu i Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej i zastępców, etatowych pracowników Biura.
Dziękuję wszystkim koleżankom i kolegom, którzy obdarzyli mnie w 2003r. zaufaniem powierzając zaszczytne i bardzo odpowiedzialne zadanie przewodniczenia Okręgowej Radzie i jej Prezydium .
Każde zadanie traktowałam poważnie i wypełniałam z największą sumiennością. Dziękuję za okazywane przez te lata wsparcie.
Wszystkim delegatom Zjazdu, tym rozpoczynającym pracę na rzecz samorządu i tym, co robią to kolejny raz życzę pełnego zaangażowania w pracę, trafnych decyzji i rozwagi w działaniu.

Wszystkim obecnym życzę wszelkiej pomyślności.
Dziękuję za uwagę.